ρινοκερίτιδα

Εδώ και κάμποσο καιρό συναναστρέφομαι με μία σκηνογράφο, η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να με μυήσει στην τέχνη του θεάτρου, με σχετική επιτυχία, ομολογώ. Η αλήθεια είναι πως η τάση εκσυγχρονισμού (δήθεν πρωτοποριακή) που διαφαίνεται σε ένα μεγάλο ποσοστό των παραστάσεων που προσφέρονται στο αθηναϊκό κοινό, έχει μάλλον αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά το ενδιαφέρον και την προσέλευση του κοινού. Σίγουρα ευθύνεται και ένα ευρύ σύνολο γελοίων κριτικών που συνοδεύουν τις εν λόγω παραστάσεις, μιας και, άλλο περιμένεις να δεις και άλλο βλέπεις.
Άσε που γενικά το θέατρο έχει μετατραπεί σε ένα event, για να ικανοποιήσει τις Lifestyle ανάγκες μας (είναι άραγε ιδέα μου;;;) και όχι μέσο πνευματικής εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας που είναι και ο πρωταρχικός του ρόλος.


Τελευταία λοιπόν, αποφάσισα να διαβάσω θέατρο και όχι να παρακολουθήσω.
Έτσι, πειραματικά..
Συμβουλεύομαι τη σκηνογράφο, μιας και είμαι αδαής και μου προτείνει ένα θεατρικό έργο, του Ευγένιου Ιονέσκο (θέατρο του παραλόγου, και έτσι…).

‘Ο ρινόκερος’ (1959)

Έπεσα λοιπόν με τα μούτρα και το ευχαριστήθηκα πολύ…

Μου φάνηκε ιδιαίτερα διαχρονικό σε σχέση με το γενικότερο κλίμα αποβλάκωσης που επικρατεί και το προτείνω ανεπιφύλακτα.

Ορίστε και μία περίληψη για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται:

Το κεντρικό πρόσωπο του έργου, ο Μπερανζέ, εργάζεται στο τμήμα παραγωγής ενός εκδοτικού Οίκου νομικών συγγραμμάτων, σε μια μικρή ήσυχη πόλη όπου τίποτα δεν συμβαίνει ποτέ. Τίποτα δεν φανερώνει την ύπαρξη της αρρώστιας που πρόκειται να πλήξει την πόλη, αν και διακρίνονται κάποια συμπτώματα που θα επιτρέψουν την εκδήλωσή της: η πλήξη, η μετριότητα, ο εγωισμός, η αδιαφορία των ανθρώπων για τα πράγματα που δεν τους αφορούν προσωπικά.
Ο Μπερανζέ είναι ερωτευμένος με τη συνάδελφό του Νταίζη και έχει ένα φίλο, τον Ζαν. Κάποια Κυριακή βλέπουν δύο ρινόκερους να περπατούν στον κεντρικό δρόμο της πόλης. Είναι το πρώτο δείγμα μιας μυστηριώδους ασθένειας, της «ρινοκερίτιδας», η οποία σιγά-σιγά εισβάλει στο γραφείο που εργάζεται ο Μπερανζέ και απλώνεται σε όλη την πόλη. Οι κάτοικοι μολύνονται από τη «ρινοκερίτιδα», που τους μεταμορφώνει σε ρινόκερους, δίνοντάς τους τα χαρακτηριστικά των δυνατών, επιθετικών και αναίσθητων παχύδερμων. Ο Ζαν, ο φίλος του Μπερανζέ, προσβάλλεται κι' αυτός από την επιδημία της «ρινοκερίτιδας» και υπερασπίζεται την ρινοκερική ηθική, μέσα από την οποία ακούμε να κροταλίζουν τα συνθήματα του ναζισμού.
Στην πόλη εμφανίζονται όλο και περισσότεροι ρινόκεροι. Οι γείτονες, ο θυρωρός, οι περαστικοί, όλοι οι κάτοικοι της πόλης μεταμορφώνονται σε ρινόκερους. Στην τελευταία πράξη, ο Μπερανζέ βρίσκεται στο επίκεντρο. Πάνω του συγκεντρώνεται η απειλητική επέλαση των ρινόκερων. Μόνο ο Μπερανζέ και η Νταίζη μένουν άνθρωποι σε ολόκληρη την πόλη, αλλά στο τέλος ούτε η Νταίζη μπορεί πια ν' αντισταθεί στον πειρασμό. Ο Μπερανζέ μένει μόνος, το τελευταίο ανθρώπινο ον και διακηρύσσει με προκλητικό τρόπο την πρόθεσή του να μην υποκύψει ποτέ στην «ρινοκερίτιδα» και να μείνει για πάντα άνθρωπος. Αυτή η τελική του όμως προκλητική ομολογία πίστης στην ανθρώπινη κατάσταση, έπεται της δήλωσης του ότι έχει μετανιώσει πικρά που έχασε την ευκαιρία να γίνει ρινόκερος. Έτσι το τελικό νόημα του έργου απέχει πολύ από το να είναι μια ηρωική διακήρυξη αντίστασης. Το έργο δείχνει τόσο τον παραλογισμό του ηρωισμού και της πρόκλησης, όσο και τον παραλογισμό του συμβιβασμού. Το έργο ξεφεύγει από την υπεραπλούστευση της προπαγάνδας και γίνεται μια δήλωση του αδιέξοδου και του παραλογισμού της ανθρώπινης ύπαρξης.

Να και άμα θες να το διαβάσεις…

Το σχέδιο είναι του Albrecht Durer. Απεικονίζει ένα ρινόκερο.
Το παράδοξο είναι ότι ο Durer δεν είχε δει ποτέ ρινόκερο στη ζωή του..
Καλό ε;